Nöbetçi Eczaneler
Ankara-BHA
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılıkla Mücadele Araştırma Komisyonu’nda sunum yaptı.
Bakan Işıkhan, temel görevlerinin kadınların iş gücü piyasasına katılımını artırmak, çalışma hayatında kalıcılıklarını sağlamak ve değişen koşullara uygun politikalar geliştirmek olduğunu dile getirerek; “Hedefimiz, kadınların sosyo-ekonomik konumlarının güçlendirilmesi, çalışma hayatında eşitliğin artırılması, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sosyal kalkınma hedeflerine ulaşılmasıdır. Önceliklerimiz ise kadın istihdamının ve işgücüne katılımın artırılması, eşit değerde işe eşit ücret ve çalışan kadınların iş yaşamındaki haklarının korunmasıdır” ifadelerini kullandı.
Başta kadınlar ve özel politika gerektiren gruplar olmak üzere toplumun tüm kesimleri için insana yakışır iş fırsatlarının sunulmasını amaçladıklarını söyleyen Bakan Işıkhan, bu kapsamda çalışma hayatında kadına yönelik çeşitli politika ve tedbirler aldıklarını dile getirdi.
Bakan Işıkhan, 2025-2028 yıllarını kapsayan Ulusal İstihdam Stratejisi kapsamında, özel politika gerektiren gruplar için kapsayıcı politikalar ve eşit fırsatlar yaratılmasını, eşitlikçi bir çalışma ortamı oluşturmak için destekleyici tedbirler geliştirilmesini, yeni beceriler kazandırarak tüm bireyler için istihdam olanaklarının çeşitlendirilmesi ve artırılmasını hedeflediklerini söyledi.
‘Kadınların Sosyo-ekonomik Konumları Güçlendirilmelidir’
Kadınların sosyo-ekonomik konumlarının güçlendirilmesi, toplumsal yaşamda kadın erkek eşitliğinin sağlanması, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sosyal kalkınma amaçlarına ulaşılabilmesi amacıyla; kadın istihdamının artırılması ve eşit işe eşit ücret imkânının sağlanmasının şart olduğuna vurgu yapan Bakan Işıkhan; “Söz konusu 2010/14 sayılı Genelge uyarınca “Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu” oluşturulmuştur. Genelge, günün koşullarına ve değişen devlet teşkilatına uygun şekilde sosyal diyalog anlayışı çerçevesinde güncellenmiş ve Cumhurbaşkanlığına gönderilmiştir.” Dedi.
Bakan Işıkhan, Bakanlığın çalışma hayatında kadına yönelik projelerine de değinerek, “Geleceğin İnsana Yakışır İşleri Yaklaşımının Desteklenmesi Projesi’nin amacı, çalışma hayatında kadın ve erkeklerin eşit fırsatlara erişiminin desteklenmesi, geleceğin iyi işleri yaklaşımında istihdam ve istihdam edilebilirliğin artırılması, Bakanlığımız başta olmak üzere çalışma hayatının ilgili paydaşlarının bu alanlarda politika üretme kapasitelerinin geliştirilmesi. Söz konusu projenin hizmet bileşeni çalışmaları 2023 yılında sona ermiştir ancak hibe bileşeni kapsamında proje çalışmaları devam etmektedir” dedi.
Geleceğini Kuran Genç Kadınlar Projesi’nin amacının,18-29 yaş aralığında olup ne eğitimde ne istihdamda yer alan (NEET) kadınların sorunlarının ve ihtiyaçlarının görünür kılınmasına zemin hazırlanması, yerel/ulusal gündemde yer almalarının sağlanması ve bu sorunlara yönelik çözüm mekanizmaları kurulması olduğunu söyleyen Işıkhan, Projenin I. fazının 2025 yılı Mart sonunda tamamlanacağını, 2025-2027 dönemi için II. faz çalışmalarının devam ettiğini ifade etti.
Kurumsal Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi’ne de değinen Bakan Işıkhan; “Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilmiş olan ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülmüş bir projedir. Uygulama illerinde yaşayan, ilk önce kayıt yaptıran ve gerekli şartları taşıyan 17.543 anneye 30 ay süresince aylık 100 avro destek sağlanmıştır. Ayrıca, bu kişilere 100 avro tutarında tek seferlik sabit gider desteği sunulmuştur. Bütçe sınırlı olduğundan projenin sadece belirli illerde uygulanması uygun görülmüştür. Toplamda 25.5 Milyon avro mali destek sağlanmıştır” dedi.
‘3.700 Çalışan Annenin ve Eğitimli Çocuk Bakıcısının Kayıtlı İstihdamı Desteklenmiştir’
Bakan Işıkhan, Eğitimli Çocuk Bakıcılarının Teşviki Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi I (EDUCARE I) kapsamında 3.700 çalışan annenin ve eğitimli çocuk bakıcısının kayıtlı istihdamının desteklendiğini ifade ederek; “Çocuk bakım sorumluluğu nedeniyle işgücü piyasasından dışlanma ya da belirli bir süre uzak kalma riski taşıyan kadınların ev eksenli çocuk bakım hizmeti yoluyla işgücü piyasasına katılımına, eğitimli çocuk bakıcılarının kayıtlı istihdamı teşvik edilerek çocuk bakım mesleğinin profesyonelleşmesine katkı sağlanmıştır. Proje kapsamında ayrıca 7.518 çocuk bakıcısına çocuk bakım eğitimi için tek seferlik 200 avroya kadar mali destek verilmiştir.” İfadelerini kullandı.
Küçük çocuğu olan annelerin iş yaşamından uzaklaşmasını önlemek ve eğitimli bakıcıların sigortalı meslek sahibi olarak çalışmasını teşvik etmek için hayata geçirilen Eğitimli Çocuk Bakıcılarının Teşviki Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi II’nin (EDUCARE II) amacını anlatan Bakan Işıkhan, “Proje kapsamında, 12 ay boyunca aylık ortalama 7.000 kadının (3.500 anne ve 3.500 bakıcı) kayıtlı istihdamının desteklenmesi, çalışan annelere 510 Avro destek verilmesi, esnek çalışanlara 162,5 Avro destek verilmesi ve tek ebeveyn veya engelli çocuğu olanlara 50 Avro ek hibe sağlanması amaçlanmaktadır” dedi.
Bakan Işıkhan, Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi (Women Up) ile toplamda 4.000 kadın işverenin yanında çalıştıracağı 4.000 kadın işçi için 26 ay boyunca aylık net asgari ücret tutarına kadar hibe desteği verildiğini ifade ederek; “Projenin birinci fazının başarı ile uygulanması sonucunda projenin ikinci fazının gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Women-Up-2 projesi kapsamında toplam 2.309 ön başvuru alınmış ve 2.004 kesin kayıt işlemi yapılmış, kalan kontenjan sayısı 96 olmuştur.” Şeklinde konuştu.
İşgücü Uyum Programı’ndan en çok faydalananların kadınlar olduğunu dile getiren Bakan Işıkhan konuşmasında; “Özel politika gerektiren gruplar, kadın, genç, uzun süreli işsiz, engelli, hanesinde çalışanı bulunmayan gibi dezavantajlı gruplar başta olmak üzere işsizlerimiz işgücü piyasasına dahil edilmiştir. 2024 yılı Kasım sonu itibariyle; toplam 114.307 kişi programdan faydalanmıştır. Programdan faydalananların %90’ı (102.244 kişi) kadındır.” Bilgilerine yer verdi.
Kadın iş arayanların imalat sektöründe daha fazla yer alması için başlatılan Kadın İstihdamı İçin Pozitif Ayrımcılık Projesi kapsamında; işverenlere işe alınan her kadın işçi için aylık 25.000 TL’ye kadar prim, vergi ve ücret desteği ödenmekte olduğunu söyleyen Bakan Işıkhan; “0-66 ay aralığında çocuk sahibi olan kadınlar için aylık 3.000 TL çocuk bakım desteği verilmektedir. 2004 yılı Şubat-Kasım sonu itibarıyla 3.833 kadın faydalanmış ve 414 çocuk bakım desteği verilmiştir.” dedi
Bakan Işıkhan, kadınların iş gücü piyasasında hiç yer alamadıkları ya da çok az yer alabildikleri alanlarda kadın istihdamının desteklenmesi amacı ile uygulanan Her Meslekte Kadın Eli Projesi kapsamında; belirlenen 100 meslekte düzenlenen kurs ve programlarda katılımcılara ödenen cep harçlıkları %30 artırıldığını söyledi. Bakan Işıkhan, kayıtlı kadın istihdamının artırılmasını sağlayacak bir diğer işbirliği programı olan İş Pozitif Programı kapsamında ise 519.214’ü işe yerleştirme, 239.688’i aktif işgücü programı olmak üzere toplam 758.982 kadın istihdama kazandırıldığını dile getirdi.
İş Başı Eğitim Programları, işsizlerin mesleki deneyim kazanmalarını sağlamak ve istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla düzenlendiğini belirten Bakan Işıkhan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“2024 yılı Ocak-Kasım dönemi itibariyle; 35.570’i kadın olmak üzere toplam iş başı eğitim programı yararlanıcı sayısı 60.165’tir. Mesleki Eğitim Kursları, herhangi bir mesleği olmayan, bir mesleği olmakla birlikte mesleğinde iş bulamayan veya mesleğinde yeterli olamayan işsizlerin niteliklerini geliştirerek istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla düzenlenmektedir. 2024 yılı Ocak-Kasım dönemi itibariyle; 978’i kadın olmak üzere toplam yararlanıcı sayısı 2.492’dir.
İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi faaliyeti kapsamında kadınlar, gençler, engelliler, eski hükümlüler, uzun süreli işsizler ve göçmenler gibi dezavantajlı gruplara yönelik kapsayıcı hizmet sunum modellerinin geliştirilmesi hedeflendiğini söyleyen Işıkhan; “Bu kapsamda, dezavantajlı grupların işgücü piyasasındaki durumlarına ilişkin kapsamlı araştırmalar yapılmıştır. Raporlar, hem işgücü piyasasının mevcut durumunu hem de uluslararası iyi uygulamalardan alınan dersleri içermektedir. Hizmet sunumlarını desteklemek amacıyla raporlar temel alınarak altı farklı toolkit hazırlanmıştır. Bu araçlar, İMD’lerin saha çalışmalarında rehberlik sağlaması için özel olarak tasarlanmıştır. Yaygınlaştırma semineri ile araştırma sonuçları paydaş kurumlardan katılımcılara sunulmuştur.”
‘2013-2024 Yıl Sonuna Kadar 9.860 Kadın İş Arama Becerileri Eğitimi Aldı’
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında 2012 yılında “Kadınların Sosyo-Ekonomik Konumlarının Güçlendirilmesi ve İstihdamının Artırılması” protokolü imzalandığını anımsatan Bakan Işıkhan; “Protokol ile İŞKUR’a Kadın konukevlerinde kalan ve şiddet mağduru kadınların Toplum Yararına Programlarda öncelikli gruplar arasında değerlendirilmesi, Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından İŞKUR’a yönlendirilen kadınların, iş gücü piyasasının ihtiyaçlarının da dikkate alınarak İŞKUR hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması yükümlülükleri verilmiştir. 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” kapsamında açılan “Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM)” ile irtibata geçilerek, hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında Mart 2013 itibarıyla belirli dönemlerde düzenlenen ziyaretlerle, İŞKUR hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmaktadır. 2024 yılında 2.539 kadın iş arama becerileri eğitimi almıştır. 2013 yılından 2024 yılsonuna kadar 9.860 kadın bu kapsamda iş arama becerileri eğitimi almıştır.” Şeklinde konuştu.
Bakan Işıkhan, çalışma hayatında kadın istatistiklerine de değinerek; “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) resmi verilerine göre; Kadın işgücüne katılma oranı 2024 yılı Aralık ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre %36,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. İşgücünde yer alan kadın sayısı ise 12.228 milyon kişiye yükselmiştir. Kadın istihdam oranı 2024 yılı Aralık ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre %32,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. İstihdam edilen kadın sayısı ise yaklaşık 11 (10.829) milyon kişiye yükselmiştir. Kadın işsizlik oranı 2024 yılı Aralık ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre %11,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. İşsiz kadın sayısı ise 1,4 (1.399) milyon kişi 1.028 düzeyindedir. 2002 yılında çalışan her 3 kadından 2’si tarım sektöründe yer alırken; günümüzde çalışan her 5 kadından 4’ünün tarım dışında, sigortalı sektörlerde istihdamı sağlanmıştır. Bu kapsamda hem kadın istihdamı artırılmış hem de kadınların hizmetler ve sanayi sektöründe daha fazla yer alması sağlanmıştır. 2024 yılı 4. çeyrek dönemi itibarıyla kadınlar için kayıt dışı istihdam oranı tarım dışı sektörlerde %19,8’dir. 2024 yılı 4. çeyrek dönemi itibarıyla istihdamdaki kadınların %72,3’ü ücretli veya yevmiyeli çalışmaktadır.” Bilgisini verdi.
‘Kadınların Sendikalaşma Oranında Artış Olduğu Görülmekte’
2019-2024 yılları arasında sendikalı kadın işçi sayısında ve kadınlar için sendikalaşma oranında bir artış olduğunu söyleyen Bakan Işıkhan; “2024 yılında sendikalı kadın işçi sayısı 599 bindir. Kadınlar için sendikalaşma oranı %11,37 düzeyindedir. Ocak 2025 istatistiklerine göre; Kadın üye işçi sayısı 309.731 (% 24,152), toplam üye işçi sayısı 2.524.547. Temmuz 2024 istatistiklerine göre; kadın üye memur sayısı 1.011.805 (% 44,9), toplam üye memur sayısı 2.251.330. 2019-2024 yılları arasında memur kadın çalışanların sendikalaşma oranlarında dalgalanmalar görülmüştür. 2020 yılında oranlar düşüş gösterirken, 2021’den itibaren düzenli bir artış kaydedilmiştir. 2024 yılında %68,78 olarak en yüksek seviyeye ulaşmıştır.” İfadelerini kullandı.
Bakan Işıkhan, 2002 yılından 2024 Kasım ayı sonuna kadar İŞKUR tarafından toplam 14 milyon kişinin işe yerleştirildiğini ve bunun %33,1’inin kadın olduğunu ifade ederek; “Toplam 4,8 milyon kişi aktif işgücü programlarından faydalanmış olup, bunun %52,6’sı kadındır. 2008 yılından itibaren iş arayanlarla 43,8 milyon bireysel görüşme gerçekleştirilmiş olup, bunun %38,2’si kadın iş arayanlarla gerçekleştirilmiştir. 2024 yılı Kasım sonu itibarıyla 145 bin 490 kişi Toplum Yararına Programlardan faydalanmış olup, bunların %67’si kadındır.” Dedi.
Konuşmasında Sosyal Güvenlik alanında kadına yönelik teşviklere de değinen Bakan Işıkhan, Kadın, Genç ve Mesleki Yeterlilik Belgesi Olanların İstihdamı Teşviki kapsamında; 18 yaş ve üzeri kadınları istihdam eden işverenlere 54 aya kadar prim desteği sağlandığını, bu teşvikten faydalananların yaklaşık %56’sı kadın olduğunu ve belirli şartlar taşıyan işsizleri istihdam eden özel sektör işverenlerine prim desteği sağlandığını söyledi.
Bakan Işıkhan, şunları kaydetti:
“Ev hizmetlerinde çalıştırılan ve ay içinde çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olanlar 4/1-a (işçi) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Ay içinde çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar için ise asgari ücretin %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenmektedir. Bu kapsama girenler adlarına ödenen primin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar aynı ay için emeklilik primlerini de kendileri ödeyebilmektedir. 6284 sayılı Kanun kapsamında haklarında koruyucu tedbir kararı verilen şiddet mağduru kadınlar koruyucu tedbir kararı süresince gelir testi yapılmaksızın genel sağlık sigortası primleri Devlet tarafından karşılanmak üzere Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir. Analık sebebiyle ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene hekimin göreceği lüzum üzerine teşhis için gereken klinik muayeneler, doğum, laboratuvar tetkik ve tahlilleri, hasta takibi ve rahim tahliyesi gibi sağlık hizmetlerinin finansmanının şartsız olarak Sosyal Güvenlik Kurumunca karşılanması sağlanmıştır.”
Konuşmasında doğum borçlanmasına değinen Bakan Işıkhan, “Doğum borçlanması ilk kez 2008 yılında 4/a’lı (işçi) kadın sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra yaptığı doğumlar nedeniyle çalışamadığı süreler için verilmiştir. İlk düzenlemede, 2 çocuk ve her çocuk için 2 yıl süreyle borçlanma hakkı verilmiş iken, 2014 yılında kapsama 4/b’li (BağKur) ve 4/c’li (Emekli Sandığı) kadın sigortalılar da dahil edilmiş olup, borçlanılacak çocuk sayısı 3’e, toplam borçlanılacak süre ise 6 yıla çıkarılmıştır. 2008 yılından itibaren 4/b sigortalısı kadınlara emzirme ödeneği verilmeye başlanmıştır. Emzirme ödeneği; doğum yapması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine ödenmektedir.” Dedi.
Balan Işıkhan, daha önce, 4/a ve 4/c sigortalıları için bulunan Evlenme Ödeneği uygulamasının kapsamının genişletilerek 4/b kapsamında ölüm aylığı alan kız çocukları için de evlenme ödeneği verilmeye başlandığını söyledi.
“2011 yılından beri ALO 170 hattına başvuran kişilerin % 93’ü mobbing kapsamında psikologlardan psikolojik destek ve bilgi almıştır”
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerinde gerçekleşen, çalışanların itibarını ve onurunu zedeleyen, verimliliğini azaltan ve sağlığını kaybetmesine neden olarak çalışma hayatını olumsuz etkileyen psikolojik tacizin önlenmesi amacıyla 19.03.2011 tarihinde İşyerlerinde Psikolojik Tacizin Önlenmesi (Mobbing) konulu Genelge yayınlandığını ve bu genelge ile Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu kurulduğunu söyleyen Bakan Işıkhan, şu bilgileri verdi:
“Genelge, günün koşulları ve değişen devlet teşkilatına uygun olarak sosyal diyalog anlayışı çerçevesinde güncellenmiş ve Cumhurbaşkanlığına gönderilmiştir. 2011 yılından beri ALO 170 hattına başvuran kişilerin % 93’ü mobbing kapsamında psikologlardan psikolojik destek ve bilgi almıştır. ALO 170 hattını arayan kamu sektörü çalışanlarının % 62,68’i, özel sektör çalışanlarının ise % 76,77’si herhangi bir sektör belirtmeksizin sadece bilgilendirme yapmak ve psikolojik destek almak amacıyla başvurmuştur. Kamu ve özel sektör itibariyle başvuruda bulunan kadın çalışanların % 23,86’sı, erkek çalışanların ise %28,21’i 29-33 yaş aralığındadır
Bakanlığımız tarafından; Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) aracılığıyla, ALO 170 hattı aracılığıyla, Çalışanlar tarafından bireysel dilekçeler yoluyla yapılan psikolojik tacize ilişkin şikâyetler incelenmektedir. ALO 170 hattı üzerinden işyerinde psikolojik taciz konusunda eğitilmiş ve hattı arayanlara destek olmak üzere görevlendirilmiş psikologlar, kişileri bilgilendirmekte, yönlendirmekte ve şikâyet başvurusunda bulunmak isteyenlerin başvuru taleplerini almaktadır. ALO 170 hattı çağrılarına en geç 72 saat içerisinde cevap verilmektedir.”
Bakan Işıkhan, “Bakanlığımıza CİMER, ALO 170 ve bireysel dilekçeler yoluyla yapılan psikolojik tacize ilişkin şikâyetler incelendikten sonra, Kamu sektöründe çalışanların yaptıkları başvurular psikolojik tacizin gerçekleştiği kuruma gönderilmektedir. Özel sektör çalışanlarınca yapılan başvurular ise Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından incelenmektedir. Kamu sektöründe çalışanların yaptıkları şikayetler ilgili kurumun teftiş kurulunca, özel sektör çalışanlarının yaptıkları şikayetler ise Bakanlığımız Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığınca soruşturulmaktadır. Kamu sektöründe çalışanların yaptıkları şikayet ile ilgili Devlet Memurları Kanununda yer alan hükümler doğrultusunda, özel sektör çalışanlarının yaptıkları şikayetler için İş Kanununun 5. maddesinde yer alan «Eşit Davranma İlkesi» ne istinaden cezai yaptırım uygulanabilmektedir.” İfadelerini kullandı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak; kadına yönelik şiddetin her türüyle mücadelede farkındalık yarattıklarını ifade eden Bakan Işıkhan, “Çalışma hayatında ayrımcılık ve mobbinge karşı sıfır tolerans politikamızı sürdürüyoruz. Kadınların işgücüne katılımını artırmak için kapsayıcı politikalar geliştiriyoruz. Şiddet mağduru kadınları yeniden işgücüne kazandırmaya yönelik özel programlar tasarlıyoruz. Koruyucu mekanizmalarımızı daha da güçlendiriyoruz. Tüm paydaşlarımızla iş birliği içinde, daha adil ve eşit bir toplum için çalışıyoruz.” Dedi.